Dieta a żelazo w ciąży

Dlaczego żelazo jest ważne?

W ciąży znacząco zwiększa się ilość krwi, a w związku z tym do jej budowy jest konieczna większa niż przed ciążą ilość składników, w tym właśnie żelaza. Jest ono niezbędne do produkcji hemoglobiny, z której są zbudowane czerwone krwinki, czyli erytrocyty. Krwinki te przenoszą tlen do wszystkich tkanek. Niedobór żelaza powoduje anemię – wówczas ilość erytrocytów się zmniejsza, a tkanki są gorzej utlenowane. Żelazo ma również wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego oraz uczestniczy w budowie enzymów przeprowadzających reakcje chemiczne w organizmie.

Jakie mogą być objawy niedoboru żelaza?

W wyniku niedoboru żelaza dochodzi do rozwoju anemii. Jej objawy to: uczucie wyczerpania i zmęczenia, nadmierna senność i osłabienie, bóle głowy, problemy z koncentracją. Skóra staje się blada, włosy matowe, wypadają w nadmiernych ilościach. Paznokcie stają się łamliwe. Może pojawić się zwiększona podatność na infekcje. Problem anemii może również skomplikować sam poród (zwłaszcza gdy w jego trakcie dojdzie do utraty dużej ilości krwi). 
Oprócz objawów u ciężarnej niedobór żelaza wpływa na zdrowie nienarodzonego dziecka. Wzrasta ryzyko poronienia oraz porodu przedwczesnego. W przypadku niedoboru żelaza istnieje również ryzyko, że dziecko będzie miało niską masę urodzeniową oraz anemię.

Jakie jest zapotrzebowanie na żelazo w ciąży?

Zapotrzebowanie na żelazo u ciężarnej wzrasta. Przed ciążą wynosi ono 20 mg/dobę. Po zapłodnieniu rośnie do 30 mg/dobę. Z tego powodu w trakcie ciąży wskazane jest systematyczne monitorowanie morfologii krwi, aby w porę rozpoznać pojawienie się anemii (najczęściej zaleca się oznaczanie morfologii raz w miesiącu). Możliwe jest również oznaczenie stężenia żelaza w surowicy. Kobiety w okresie rozrodczym z powodu miesiączek (zwłaszcza gdy są obfite) już przed ciążą są narażone na niedobór żelaza. Jeżeli już przed zapłodnieniem cierpiałaś na anemię, lekarz prawdopodobnie oprócz diety bogatej w ten pierwiastek, zaleci tobie stałą suplementację w postaci tabletek.

Jakie produkty są bogate w żelazo?

Żelazo można znaleźć zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Lepiej przyswajalne jest to pochodzące z mięsa – szczególnie wołowego (czerwone mięso), ale również z indyka, kurczaka czy wieprzowiny. Źródłem żelaza są także ryby. W mięsie zawarte jest tzw. żelazo hemowe.
Wartościowe jest również żelazo pochodzenia roślinnego (tzw. żelazo niehemowe). Szczególnie bogate w ten pierwiastek są botwinka, buraczki, pietruszka, szpinak. Oprócz tego żelazo zawarte jest w produktach zbożowych i kaszach. Znaleźć można je również w suszonych owocach: rodzynkach, śliwkach, morelach, figach.

Co wpływa na wchłanianie żelaza?

Mimo że żelazo można znaleźć w wielu produktach spożywczych, jego przyswajalność jest mała. Szacuje się, że z pożywienia wchłania się zaledwie około 10% żelaza, dlatego jego ilość w spożywanych produktach powinna być dziesięciokrotnie wyższa niż dzienne zapotrzebowanie (czyli około 300 mg). Ponadto niektóre produkty zmniejszają ilość żelaza, które mogłoby się wchłonąć. Z tego powodu nie powinno się popijać spożytych posiłków kawą czy herbatą, gdyż zawarte w nich składniki upośledzają wchłanianie żelaza. Podobnie mogą działać preparaty zawierające wapń, dlatego w razie stoso...